Rak jądra-objawy, leczenie i rokowania

Rak jądra – katarakta

Rak jądra jest nowotworem złośliwym, który rozwija się z komórek jądra. Jest to stosunkowo rzadki rodzaj raka, który dotyka głównie młodych mężczyzn w wieku 15-35 lat.

Rak jądra stanowi około 1-2% wszystkich nowotworów u mężczyzn, ale jest jednym z najczęściej uleczalnych, jeśli zostanie wykryty we wczesnym stadium.

W Polsce rocznie diagnozuje się około 400 nowych przypadków raka jądra.

Co to jest nowotwór jądra

Jądro jest jednym z dwóch narządów płciowych męskich, które znajdują się w worku skórnym (mosznie) pod penisem.

Jądro produkuje plemniki i hormon testosteron. Nowotwór jądra powstaje, gdy komórki jądra zaczynają się nieprawidłowo dzielić i tworzyć guz.

Guz może być jednostronny lub obustronny, czyli dotyczyć jednego lub obu jąder. Większość guzów jądra jest złośliwa, co oznacza, że mogą się rozprzestrzeniać do innych części ciała, takich jak węzły chłonne, płuca, wątroba czy kości.

Przyczyny powstawania raka jądra nie są do końca znane, ale niektórzy czynniki mogą zwiększać ryzyko zachorowania, takie jak:

• kryptorchizm, czyli niezstąpienie jądra do moszny w okresie płodowym lub dzieciństwie
• historia rodzinna raka jądra
• zespół niewrażliwości na androgeny, czyli zaburzenie genetyczne, w którym organizm nie reaguje na hormony męskie
• zespół Klinefeltera, czyli zaburzenie genetyczne, w którym mężczyzna ma dodatkowy chromosom X
• narażenie na promieniowanie lub niektóre substancje chemiczne, takie jak pestycydy, herbicydy czy metale ciężkie
• zakażenie wirusem HIV lub AIDS
• palenie tytoniu, nadużywanie alkoholu lub narkotyków

Rak jądra – objawy

Najczęstszym objawem raka jądra jest powiększenie się lub zmiana kształtu jądra, które może być bolesne lub nie. Inne objawy mogą obejmować:

• ból lub dyskomfort w jądrze lub mosznie
• nagromadzenie się płynu w mosznie
• uczucie ciężkości w mosznie
• zmiana konsystencji jądra
• zmiana wielkości lub kształtu moszny
• guzek lub obrzęk w pachwinie lub brzuchu
• ból pleców lub brzucha
• powiększenie się piersi lub wrażliwość na dotyk
• utrata apetytu, nudności, wymioty, utrata masy ciała
• zmęczenie, gorączka, poty nocne

Objawy raka jądra mogą być podobne do innych schorzeń i chorób takich jak zapalenie jądra, torbiel jądra, żylak powrózka nasiennego czy uraz jądra. Dlatego ważne jest, aby nie lekceważyć żadnych zmian w jądrach i zgłosić się do lekarza w celu postawienia diagnozy.

Diagnostyka guza jądra

Jeśli podejrzewasz, że możesz mieć raka jądra, powinieneś skonsultować się z lekarzem, który zbada twoje jądra i zapyta o twoje objawy i historię chorób. Lekarz może zlecić dodatkowe badania, takie jak:

• badanie krwi, które może wykryć markery nowotworowe, czyli substancje produkowane przez komórki rakowe. Najczęściej stosowanymi markerami są alfa-fetoproteina (AFP), beta-podjednostka ludzkiej gonadotropiny kosmówkowej (beta-hCG) i dehydrogenaza mleczanowa (LDH)
• badanie ultrasonograficzne (USG), które może pokazać obecność i wielkość guza, a także ocenić stan drugiego jądra i węzłów chłonnych
• biopsja, która polega na pobraniu próbki tkanki z guza i badaniu jej pod mikroskopem. Biopsja jest niezbędna do ostatecznego potwierdzenia diagnozy i określenia typu i stopnia złośliwości guza
• tomografia komputerowa (TK) lub rezonans magnetyczny (MRI), które mogą pokazać, czy rak się rozprzestrzenił do innych części ciała, takich jak płuca, wątroba, kości czy mózg. Badania te są również przydatne do planowania leczenia i monitorowania jego skuteczności

Leczenie raka jądra

Leczenie raka jądra zależy od typu, stadium i lokalizacji guza, a także od wieku i stanu zdrowia pacjenta. Najczęstszymi metodami leczenia są:

• operacja, która polega na usunięciu guza i części lub całego jądra (orkiestektomia). Operacja jest zazwyczaj pierwszym krokiem leczenia i może być wykonana przez nacięcie w pachwinie lub mosznie. Jeśli rak dotyczy obu jąder, może być konieczne usunięcie obu jąder, co prowadzi do niepłodności i niedoboru testosteronu. W takim przypadku pacjent może otrzymywać zastępczą terapię hormonalną lub skorzystać z bankowania nasienia przed operacją
• chemioterapia, która polega na podawaniu leków, które zabijają komórki rakowe lub hamują ich wzrost. Chemioterapia jest zazwyczaj stosowana po operacji, aby zniszczyć ewentualne przerzuty lub zapobiec ich powstaniu. Chemioterapia może być podawana doustnie lub dożylnie, w cyklach kilku dni lub tygodni. Chemioterapia może powodować skutki uboczne, takie jak nudności, wymioty, utrata włosów, zmęczenie, zakażenia, krwawienia, uszkodzenie nerek, płucności, serca czy układu nerwowego
• radioterapia, która polega na naświetlaniu guza promieniowaniem, które niszczy komórki rakowe lub hamuje ich wzrost. Radioterapia jest rzadziej stosowana niż chemioterapia, głównie w przypadku nasieniaka jądra lub niskiego stadium raka. Radioterapia może być podawana z zewnątrz lub z wewnątrz, poprzez implantowanie małych źródeł promieniowania w pobliżu guza. Radioterapia może powodować skutki uboczne, takie jak podrażnienie skóry, biegunka, zapalenie pęcherza, impotencja, niepłodność, uszkodzenie płuc, serca czy tarczycy
• obserwacja, która polega na regularnym monitorowaniu stanu pacjenta bez podjęcia aktywnego leczenia. Obserwacja może być stosowana w przypadku niskiego ryzyka nawrotu raka, gdy pacjent nie chce lub nie może poddać się chemioterapii lub radioterapii. Obserwacja wymaga częstych wizyt lekarskich, badań krwi, USG i TK, aby wykryć ewentualne oznaki wznowy raka i podjąć odpowiednie leczenie. Obserwacja pozwala na uniknięcie potencjalnych skutków ubocznych leczenia, ale wiąże się z ryzykiem opóźnienia leczenia w przypadku wznowy raka.

Nienasieniaki jądra

Nienasieniaki jądra są najczęstszym typem raka jądra, stanowiącym około 95% przypadków. Są to nowotwory, które pochodzą z komórek zarodkowych, czyli komórek, które mogą się przekształcić w plemniki lub jajeczka. Nienasieniaki jądra dzielą się na cztery podtypy:

• rak zarodkowy, który stanowi około 40% nienasieniaków jądra i jest najczęściej spotykany u mężczyzn w wieku 20-30 lat
• rak kosmówkowy, który stanowi około 25% nienasieniaków jądra i jest najczęściej spotykany u mężczyzn w wieku 20-40 lat
• rak groniasty, który stanowi około 25% nienasieniaków jądra i jest najczęściej spotykany u mężczyzn w wieku 30-50 lat
• rak zarodkowo-kosmówkowo-groniasty, który stanowi około 10% nienasieniaków jądra i jest najczęściej spotykany u mężczyzn w wieku 20-40 lat

Nasieniak jądra

Nasieniak jądra jest rzadkim typem raka jądra, stanowiącym około 5% przypadków.

Jest to nowotwór, który pochodzi z komórek nabłonkowych, czyli komórek, które wyściełają kanaliki nasiennikowe, przez które przechodzą plemniki.

Nasieniak jądra jest najczęściej spotykany u mężczyzn w wieku 30-60 lat. Nasieniak jądra zwykle rośnie wolno i nie daje przerzutów do innych części ciała.

Nasieniak jądra nie wydziela markerów nowotworowych, więc jego diagnoza opiera się na badaniu USG i biopsji.

Nasieniak jądra jest bardzo wrażliwy na radioterapię, która jest zazwyczaj wystarczająca do wyleczenia raka. W niektórych przypadkach może być konieczna operacja lub chemioterapia.

Rak jądra rokowanie

Rokowanie dla pacjentów z rakiem jądra jest zazwyczaj bardzo dobre, ponieważ większość przypadków jest wykrywana we wczesnym stadium, a leczenie jest skuteczne.

Ogólny wskaźnik przeżycia pięcioletniego dla raka jądra wynosi około 95%.

Jednak rokowanie może się różnić w zależności od typu, stadium i lokalizacji guza, a także od wieku i stanu zdrowia pacjenta.

Niektórzy czynniki, które mogą pogorszyć rokowanie, to:

• zaawansowany stadium raka, czyli obecność przerzutów do innych części ciała
• wysoki poziom markerów nowotworowych we krwi
• obustronny rak jądra, czyli dotyczący obu jąder
• niski stopień zróżnicowania komórek rakowych, czyli wysoki stopień nieprawidłowości komórek rakowych
• oporność na leczenie, czyli brak reakcji na leczenie lub nawrót raka po leczeniu

Rak jądra może mieć również wpływ na jakość życia pacjenta, zwłaszcza jeśli wiąże się z niepłodnością, zaburzeniami hormonalnymi, seksualnymi, psychicznymi lub emocjonalnymi. Dlatego ważne jest, aby pacjent otrzymywał wsparcie psychologiczne, społeczne i medyczne, a także korzystał z dostępnych metod poprawy płodności, takich jak bankowanie nasienia, zapłodnienie in vitro czy adopcja.