Przyjmowanie leków – czy na pewno robisz to poprawnie?

Przyjmowanie leków jest często rutynową czynnością, którą wykonujemy bez większego zastanowienia. Jednak sposób, w jaki przyjmujemy leki, ma duży wpływ na ich skuteczność i bezpieczeństwo.

Niektóre leki wymagają specjalnych warunków, takich jak czas, dawkowanie, czy połączenie z jedzeniem lub innymi substancjami. W tym artykule przedstawimy kilka podstawowych zasad, które należy znać i stosować, aby prawidłowo przyjmować leki.

Dawkowanie leków a posiłki

Jednym z najważniejszych czynników, który wpływa na działanie leków, jest ich związek z posiłkami.

Niektóre leki należy przyjmować na czczo, inne przed, w trakcie lub po jedzeniu. Zależy to od tego, jak lek jest wchłaniany, rozkładany i wydalany z organizmu.

Nieprzestrzeganie tych zaleceń może zmniejszyć skuteczność leku, zwiększyć ryzyko działań niepożądanych lub spowodować niebezpieczne interakcje.

Na czczo

Przyjmowanie leku na czczo oznacza, że należy go zażyć co najmniej godzinę przed lub dwie godziny po posiłku.

Taki sposób przyjmowania leku zapewnia, że nie będzie on konkurował z pokarmem o miejsce w żołądku i jelitach, co może opóźnić lub zmniejszyć jego wchłanianie.

Przykładami leków, które należy przyjmować na czczo, są: antybiotyki z grupy tetracyklin, leki przeciwgrzybicze, leki przeciwpadaczkowe, leki przeciwzakrzepowe, leki na osteoporozę, leki na tarczycę, leki na nadciśnienie, leki na cukrzycę, leki na refluks.

Przed posiłkiem

Przyjmowanie leku przed posiłkiem oznacza, że należy go zażyć około 15-30 minut przed jedzeniem. Taki sposób przyjmowania leku zapewnia, że będzie on szybko wchłaniany z żołądka, zanim zostanie on wypełniony pokarmem. Przykładami leków, które należy przyjmować przed posiłkiem, są: leki przeciwbólowe, leki przeciwzapalne, leki przeciwhistaminowe, leki na astmę, leki na chorobę Parkinsona, leki na chorobę Alzheimera, leki na depresję, leki na nadkwasotę.

Z posiłkiem lub bezpośrednio po nim

Przyjmowanie leku z posiłkiem lub bezpośrednio po nim oznacza, że należy go zażyć w trakcie lub zaraz po jedzeniu.

Taki sposób przyjmowania leku zapewnia, że będzie on chroniony przed działaniem kwasu żołądkowego, który może go zniszczyć lub zmniejszyć jego biodostępność.

Ponadto, pokarm może pomóc w rozpuszczaniu leku, ułatwiając jego wchłanianie.

Przykładami leków, które należy przyjmować z posiłkiem lub bezpośrednio po nim, są: leki przeciwmalaryczne, leki przeciwgruźlicze, leki przeciwretrowirusowe, leki immunosupresyjne, leki na cholesterol, leki na trądzik, leki na grzybicę, leki na reumatoidalne zapalenie stawów, leki na stwardnienie rozsiane, leki na HIV.

Interakcje leków z produktami spożywczymi

Niektóre leki mogą wchodzić w niepożądane interakcje z niektórymi produktami spożywczymi, które mogą zaburzać ich działanie lub powodować niebezpieczne skutki uboczne. Dlatego należy unikać spożywania niektórych pokarmów lub napojów w czasie przyjmowania leków lub przez pewien czas po nich. Oto niektóre przykłady takich interakcji:

• Grejpfrut i sok z grejpfruta mogą hamować działanie enzymów wątrobowych, które są odpowiedzialne za metabolizm wielu leków. W efekcie, stężenie leku we krwi może wzrosnąć, co może zwiększyć ryzyko działań niepożądanych lub toksycznych. Przykładami leków, które mogą wchodzić w interakcję z grejpfrutem, są: leki na nadciśnienie, leki na cholesterol, leki na arytmie, leki na depresję, leki na zaburzenia erekcji, leki na alergię, leki na kaszel, leki na ból.
• Mleko i produkty mleczne mogą wiązać się z niektórymi lekami, tworząc nierozpuszczalne kompleksy, które zmniejszają ich wchłanianie i skuteczność. Przykładami leków, które mogą wchodzić w interakcję z mlekiem, są: antybiotyki z grupy tetracyklin, leki na osteoporozę, leki na tarczycę, leki na refluks, leki na grzybicę, leki na trądzik.
• Alkohol może nasilać lub osłabiać działanie niektórych leków, co może prowadzić do nieprzewidywalnych i niebezpiecznych efektów. Przykładami leków, które mogą wchodzić w interakcję z alkoholem, są: leki przeciwbólowe, leki przeciwzapalne, leki przeciwhistaminowe, leki przeciwpadaczkowe, leki przeciwdepresyjne, leki uspokajające, leki nasenne, leki na cukrzycę, leki na nadciśnienie, leki na cholesterol, leki na gruźlicę, leki na HIV.

Pora dnia a przyjmowanie leków

Kolejnym czynnikiem, który wpływa na działanie leków, jest pora dnia, w której je przyjmujemy. Niektóre leki działają lepiej lub gorzej w zależności od tego, czy przyjmujemy je rano czy wieczorem.

Zależy to od tego, jak lek wpływa na nasz zegar biologiczny, który reguluje nasze funkcje fizjologiczne i behawioralne.

Nieprzestrzeganie tych zaleceń może zmniejszyć skuteczność leku, zwiększyć ryzyko działań niepożądanych lub zaburzyć nasz rytm dobowy.

Rano

Przyjmowanie leku rano oznacza, że należy go zażyć w godzinach porannych, najlepiej przed 10:00.

Taki sposób przyjmowania leku zapewnia, że będzie on zgodny z naszym naturalnym cyklem aktywności i spoczynku, co może poprawić jego działanie lub zmniejszyć ryzyko działań niepożądanych.

Przykładami leków, które należy przyjmować rano, są: leki na tarczycę, leki na nadciśnienie, leki na cholesterol, leki na cukrzycę, leki na astmę, leki na alergię, leki na depresję, leki na ADHD.

Wieczorem

Przyjmowanie leku wieczorem oznacza, że należy go zażyć w godzinach wieczornych, najlepiej przed 22:00. Taki sposób przyjmowania leku zapewnia, że będzie on zgodny z naszym naturalnym cyklem spoczynku i aktywności, co może poprawić jego działanie lub zmniejszyć ryzyko działań niepożądanych. Przykładami leków, które należy przyjmować wieczorem, są: leki na bezsenność, leki uspokajające, leki nasenne, leki przeciwbólowe, leki przeciwzapalne, leki przeciwzakrzepowe, leki na refluks, leki na chorobę wrzodową, leki na HIV.

Dzielenie leków

Niektóre leki mają specjalną formę, która zapewnia ich stopniowe uwalnianie i długotrwałe działanie.

Są to leki o przedłużonym lub kontrolowanym uwalnianiu, które mogą mieć oznaczenia takie jak: CR, ER, LA, LP, MR, SR, XL, XR.

Nie należy dzielić, kruszyć, żuć ani rozgryzać takich leków, ponieważ może to spowodować zbyt szybkie lub zbyt wolne uwalnianie substancji czynnej, co może być niebezpieczne dla zdrowia.

Przykładami leków, których nie należy dzielić, są: leki na nadciśnienie, leki na cholesterol, leki na cukrzycę, leki na depresję, leki na ADHD, leki na astmę, leki na ból.

Przechowywanie leków

Ostatnim, ale nie mniej ważnym czynnikiem, który wpływa na działanie leków, jest sposób ich przechowywania.

Niektóre leki mogą stracić swoją skuteczność lub zepsuć się, jeśli są narażone na nieodpowiednie warunki, takie jak: wilgoć, temperatura, światło, tlen.

Dlatego należy przechowywać leki zgodnie z zaleceniami producenta, które znajdują się na opakowaniu lub ulotce. Przykładami leków, które wymagają specjalnego przechowywania, są: leki na tarczycę, leki na cukrzycę, leki na HIV, leki na astmę, leki na alergię, leki na grzybicę, leki na refluks.

Które leki można przyjmować na czczo?

Niektóre leki można przyjmować na czczo, czyli co najmniej godzinę przed lub dwie godziny po posiłku.

Taki sposób przyjmowania leku zapewnia, że nie będzie on konkurował z pokarmem o miejsce w żołądku i jelitach, co może opóźnić lub zmniejszyć jego wchłanianie.

Przykładami leków, które można przyjmować na czczo, są: antybiotyki z grupy tetracyklin, leki przeciwgrzybicze, leki przeciwpadaczkowe, leki przeciwzakrzepowe, leki na osteoporozę, leki na tarczycę, leki na nadciśnienie, leki na cukrzycę, leki na refluks.

Które leki należy przyjmować z jedzeniem i po posiłku?

Niektóre leki należy przyjmować z jedzeniem lub bezpośrednio po nim, czyli w trakcie lub zaraz po jedzeniu.

Taki sposób przyjmowania leku zapewnia, że będzie on chroniony przed działaniem kwasu żołądkowego, który może go zniszczyć lub zmniejszyć jego biodostępność.

Ponadto, pokarm może pomóc w rozpuszczaniu leku, ułatwiając jego wchłanianie.

Przykładami leków, które należy przyjmować z jedzeniem lub po posiłku, są: leki przeciwmalaryczne, leki przeciwgruźlicze, leki przeciwretrowirusowe, leki immunosupresyjne, leki na cholesterol, leki na trądzik, leki na grzybicę, leki na reumatoidalne zapalenie stawów, leki na stwardnienie rozsiane, leki na HIV.

Produkty do przechowywania leków

Niektóre leki wymagają specjalnego przechowywania, aby zachować swoją skuteczność i bezpieczeństwo. Nie należy przechowywać leków w łazience, kuchni, samochodzie, czy w pobliżu źródeł ciepła, wilgoci, światła, czy tlenu. Najlepszym miejscem do przechowywania leków jest sucha, ciemna i chłodna szafka lub pojemnik z zamknięciem. Przykładami produktów, które mogą pomóc w przechowywaniu leków, są: pojemniki na leki, etui na leki, torby termiczne na leki, opakowania próżniowe na leki, pudełka na leki.

Czym popijać leki?

Przyjmowanie leków wymaga ostrożności, szczególnie w kontekście tego, czym je popijamy. Niektóre napoje mogą bowiem wpływać na skuteczność leków lub prowadzić do niebezpiecznych skutków ubocznych przez interakcje z nimi. Zaleca się, by szczególnie zwracać uwagę na rodzaj płynu używanego podczas zażywania medykamentów. Poniżej przedstawiono wytyczne dotyczące najbezpieczniejszych i najmniej wskazanych napojów do tego celu:

• Woda – to najlepszy wybór do popijania leków. Jest neutralna, nie wpływa negatywnie na działanie medykamentów, wspomaga ich rozpuszczanie oraz wchłanianie. Zaleca się wypicie co najmniej szklanki wody przy zażywaniu leku, chyba że zalecenia lekarskie stanowią inaczej.
• Sok z grejpfruta – jest przykładem napoju, który należy omijać. Może on hamować działanie enzymów wątrobowych odpowiedzialnych za metabolizm wielu leków, co zwiększa ryzyko wystąpienia działań niepożądanych lub toksycznych poprzez podwyższenie stężenia leku we krwi. Wskazane jest unikanie grejpfruta oraz jego soku podczas terapii lekowej oraz przez co najmniej 4 godziny po zażyciu leku. Dotyczy to między innymi leków na nadciśnienie, cholesterol, arytmie, depresję, zaburzenia erekcji, alergie, kaszel oraz ból.
• Mleko i produkty mleczne – mogą utrudniać wchłanianie niektórych leków przez tworzenie nierozpuszczalnych kompleksów. Z tego powodu zaleca się unikanie ich spożycia w trakcie oraz przez co najmniej 2 godziny po przyjęciu leku. Dotyczy to antybiotyków z grupy tetracyklin, leków na osteoporozę, tarczycę, refluks, grzybicę oraz trądzik.
• Alkohol – może wpływać na działanie leków w sposób nieprzewidywalny, nasilając lub osłabiając ich efekt, co może skutkować niebezpiecznymi reakcjami. Z tego powodu należy unikać alkoholu podczas kuracji lekowej oraz przez co najmniej 24 godziny po jej zakończeniu.